مطالب زیر شما را با کولر آبی آشنا کرده و مزایای آن، راه‌های نوسازی و چگونگی سرویس و ن آن را به شما معرفی خواهد کرد.
همانطور که می‌دانید کشور ایران دارای وضعیت آب و هوایی چهار فصل است. یعنی شما در هر فصل، آب و هوای مختص به آن فصل را تجربه خواهید کرد. تابستان‌های گرم و طاقت‌فرسا ما را به سمت یافتن راه‌حلی برای تحمل این گرما سوق می‌دهد. در گذشته‌های دور، ایرانیان راه‌های بسیار هوشمندانه‌ای برای کاهش این گرما یافته بودند. برای نمونه: ساختن خانه‌های گلی با سقف قوسی، استفاده از پارچه‌های نم دار، ساختن زیرزمین برای اغلب خانه‌ها و… از جمله این راه‌ها بود. اما با پیشرفت تکنولوژی و استفاده روزمره از نیروی برق، کم‌کم وسایل برقی تنوع بیشتری یافت و اولین کولرهای خنک‌کننده ساخته شد.
کولر آبی
کولر آبی وسیله‌ای برقی و سرمایشی (تبخیری) است. تبخیری یعنی اینکه این کولرها گرمای محسوس و موجود در هوا را جذب کرده و سپس از آن به عنوان گرمای پنهانی موردنیاز برای تبخیر آب استفاده میکنند. این کولرها دارای یک محفظه مکعبی شکل از جنس فلز می‌باشند که با کمک نیروی تبخیر آب و… ، هوای سردی از خود تولید کرده و هوای محیط اطراف خود را تهویه و خنک می‌کند. ذکر این نکته لازم است که کولر آبی به دلیل رطوبتی که در هوا ایجاد می‌کند، بیشتر مناسب مناطق گرم و خشک می‌باشد و در مناطق شرجی و مرطوب بهتر است از انواع دیگر کولر استفاده شود.
مزایای کولر آبی
کولرها یا خنک‌کننده‌ها انواعی دارند؛ کولر آبی، گازی و… . اما تحقیقات نشان‌دهندۀ این است که ۷۰ درصد مردم ایران از کولر آبی استفاده میکنند و دلایل آن نیز عبارت از: مصرف انرژی کمتر، در پی داشتن هزینه کمتر برای مصرف‌کننده، دسترسی آسان و… .
انواع کولر آبی
کولرهای آبی انواعی دارند؛
الف) کولر آبی پرتابل یا متحرک: این نوع کولر به دلیل به صرفه بودن، محبوب‌ترین نوع کولر و مناسب برای فضاهای کوچک است. ظرفیت و توان این نوع کولر کمتر از ۰۰۰/۱۰ فوت است، که به آن “کولرهای خانگی” نیز گفته می‌شود. این نوع کولر مخزن آب کوچکی دارد که اگر پر از آب شود تا چند ساعت به صورت مفید کار خواهد کرد. گاهی هم با یک شیلنگ پلاستیکی بسیار باریک که بر روی شیر اصلی آب تعبیه شده، آب را به درون آن هدایت میکنند و دیگر نیاز نیست که هر چند ساعت یک بار مخزن آن پُر شود. این نوع کولر به راحتی قابل حمل و جابجایی است و نیاز به کانال‌کشی ندارد.
ب) کولر آبی ثابت: این نوع کولر در سایزهای مختلفی در بازار موجود است و اغلب برای ساختمان‌های مسکونی چند طبقه، ادارات، شرکت‌های بزرگ و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. آن را بر روی پشت بام و در فضای بیرون نصب میکنند، زیرا در محیط‌های کوچک آلودگی بسیاری ایجاد کرده و باعث خفگی و خسارت می‌شود. این نوع کولر باید حتماً به منبع آب ثابتی متصل باشد. به طور ساکن در یک مکان قرار داده می‌شود و قابلیت جابجایی ندارد، زیرا اغلب اندازه‌های آن بزرگ است. برای این نوع کولر باید حتماً کانال‌کشی شود. کولرهای صنعتی، ظرفیت و توان بیشتر از ۰۰۰/۱۰ فوت دارند.
کولر آبی سلولزی
نوع دیگری از کولر آبی موجود است که به کولر آبی سلولزی معروف است؛ این نوع کولر دارای پوشال سلولزی است؛ کولرهای قدیمی اغلب دارای پوشال چوبی هستند که با تیکه‌های نازک چوب ساخته می‌شوند و دلیل این کار نیز توانایی خوب چوب در جذب و نگهداری آب در داخل خود است. اما نوع سلولزی از یک نوع الیاف سلولزی سبک و بادوام ساخته شده که میزان خنک‌کنندگی بیشتری نسبت به پوشالی دارد. همچنین این الیاف رسوب کمتری جذب کرده و بهداشتی تر است.
در کولرهای آبی ابتدا آب از راه پمپ و از داخل تشتک به ناودان بالای پوشال (یا سلولزِ) کولر آبی هدایت می‌شود. پس از جاری شدن آب بر روی بافت پوشال و مرطوب شدن آن، تسمه، هوای گرم موجود را از طریق فن به چرخش درآورده و از پوشال‌های مرطوب عبور می‌دهد، که این باعث ایجاد هوای خنک شده و سپس از طریق دریچه‌ها به فضای موردنظر هدایت می‌کند. آب، گرمای موجود در هوا را جذب کرده و از آن برای تبخیر آبِ جریان یافته در درون کولر استفاده می‌کند. به همین دلیل است که هرچه میزان آب در گردش داخل کولر بیشتر باشد، خنک‌کنندگی کولر بیشتر است. این سرمایش تبخیری به دو شکل است: مستقیم و غیرمستقیم. کولرهای آبی از مدل سرمایش تبخیری مستقیم است. در سرمایش تبخیری مستقیم مقدار رطوبت هوای خنک شده تغییر یافته و افزایش می‌یابد. اما در سرمایش تبخیری غیرمستقیم این مقدار رطوبت تغییری نمی‌کند. پس سیستم تبخیری مستقیم در کولرهای آبی باعث افزایش مقدار رطوبت محیط می‌شود و این مهم‌ترینی دلیلی است که این نوع کولرها مناسب مناطق شمالی و شرجی کشور نیست. زیرا این مناطق خود به مقدار بسیاری زیادی رطوبت دارند.
اجزای کولر آبی
به طور کلی کولر آبی از سه بخش اساسی تشکیل شده که هر قطعه از آن زیر مجموعۀ یکی از این سه بخش است.
الف) اجزای الکتریکی: اجزایی که با اتصال جریان برق، شروع به فعالیت میکنند.
موتور: همان دینام است که وجود آن در دستگاه بسیار ضروری است و وظیفۀ آن تبدیل جریان الکتریکی به حرکتی است.
پمپ مخصوص آب: پمپ وظیفۀ انتقال آب به پوشال‌ها را برعهده دارد.
جعبه تقسیم: شامل کلید وصل و قطع جریان برق می‌باشد و برق را میان اجزاء تقسیم می‌کند.
ب) اجزای مکانیکی: اجزایی که مدام در حرکت هستند.
پروانه: داخل مخزنی حلزونی شکل است که با چرخش خود باد خنک تولید کرده و این باد را از طریق کانال‌ها جابه‌جا می‌کند.
پولی: قطعه‌ای است که باعث حرکت پروانه می‌شود. پولی به دو نوع کوچک و بزرگ تقسیم می‌شود که پولی کوچک به موتور و پولی بزرگ به پروانه وصل است.
شناور: قطعه‌ای‌ست که وظیفه قطع و وصل کردن جریان آب به داخل (تشتک) کولر را برعهده دارد. در واقع شناور به محض پایان یافتن آب داخل (تشتک) کولر، جریان آب را روانه مخزن می‌کند و به محض پر شدن مخزن، جریان آب را متوقف می‌کند.
فن هوادهی: پنکه‌ای کوچک است که وظیفه هدایت جریان هوا را برعهده دارد.
تسمه: پلاستیکی باریک و اغلب مشکی رنگ است که دور پولی‌ها قرار گرفته است و پروانه را به حرکت در می‌آورد.
پ)اجزای ثابت: اجزایی که سر جای خود ثابت و بیحرکت هستند.
بدنه: از جنس فلز است که به نوعی پوششی برای مراقبت از اجزاء داخلی است.
دریچه‌ها: دریچه‌هایی فلزی و شبکه مانند است که سه طرف کولر را احاطه کرده و پوشال‌ها در درون آن نصب شده‌اند. طرف چهارم همان ورودی کولر است که در دهانه کانال‌ها قرار می‌گیرد.
پوشال‌ها: رشته‌هایی نازک از چوب است که آب بر روی آن جاری شده و دلیل اصلی ایجاد هوای خنک هستند. پوشال‌ها در بسته‌هایی توری فیکس شده‌اند.
شبکه آبرسانی: آب حاصله در دستگاه، اغلب از آب لوله‌کشی شهری دریافت و به سمت دستگاه هدایت می‌شود. وجود آب برای فرایند سرمایش و تولید هوای خنک بسیار ضروری است.
شیر تخلیه: آب اضافی کف کولر را جذب و تخلیه کرده و از جمع‌آوری آب اضافی در کف کولر جلوگیری می‌کند.
معایب و کاستی‌های کولر آبی
- یکی از معایب کولر آبی، رسوب‌زدگی آن است که برای نمونه استفاده از الیاف سلولزی خود بسیار یاری‌گر است. همچنین با سرویس و تعمیر هر چند مدت یکبارِ کولر و شستشو با جوهر نمک، جوش شیرین، سرکه و مواد محلولی قوی، تا حدودی این ایراد را کنترل و رفع میکنند. این رسوبات به مرور زمان باعث خراب شدن سیستم مکانیکی و الکترونیکی مانند: موتور، پمپ، شناور و… می‌شود. همچنین عوض کردن مداوم آب کولر نیز تا حدودی تأثیرات خود را دارد.
12 نکته مهم در سرویس و نگهداری کولر آبی
- پوشال‌ها را هر سال یکبار تعویض کنید، چون به مرور خاصیت خود را از دست داده و عملکرد دستگاه را کند میکنند. اگر دستگاه‌تان دارای الیاف سلولزی است، طول عمر بیشتری داشته و پس از ۳-۵ سال الیاف‌ها را عوض کنید.
- هرچند مدت یکبار، پمپ، موتور، پولی‌ها، یاتاقان‌های پروانه و اجزای آن را روغن‌کاری و تمیز کنید، که این موجب رفع صدای بلند کولر و مانعی برای آسیب‌دیدگی آن است.
- برای کولر سیستم محافظ جان نصب یا ایجاد کنید.
- شناور را به درستی تنظیم کنید.
- شل یا سفت بودن و سلامت تسمه را به صورت مداوم کنترل کنید. زیرا تسمۀ معیوب صداهای ناهنجا و گوش‌خراش از خود ایجاد می‌کند.
- ایجاد سایه‌بان راه‌حلی بسیار مفید برای جلوگیری از داغ شدن بیش از حد کولر و اجزای حساس موتور است.
- کولر را در جای مناسب تنظیم و تراز کنید.
- پس از پایان فصل گرما، بهتر است که روی کولر را بپوشانید که از ورود آلودگی‌ها به داخل کولر در طول سال جلوگیری شود.
- ورودی و خروجی دریچه‌ها را به درستی تنظیم کنید (یعنی بهتر است که ورودی دریچه را در داخل آشپزخانه قرار ندهید، زیرا ممکن است بر اثر ورود هوای خنک، شعلۀ گاز خاموش و موجب خفگی یا انفجار شود).
- مراقب باشید از ریختن آب بر روی کولر خودداری کنید. زیرا ممکن است موجب سوختن قطعات داخلی آن شود.
- کولر را برای مدت زمانی طولانی روی دور تند قرار ندهید. زیرا امکان این که موتور داغ کند و دستگاه قادر به ادامه فعالیت خود نباشد، وجود دارد.
- هر چند مدت یکبار اعضای داخل کولر را بررسی و از آلودگی‌ها پاک کنید.
مواردی که در هنگام خرید کولر باید به آن توجه داشته باشید:
*مقدار انرژی مصرفی کولر را به خوبی بررسی کنید. برای مثال کولرهایی با درجه انرژی A، انرژی برق مصرفی کمتری نسبت به سایرین دارند.
*اندازه و متراژ فضای موردنظر را به خوبی بررسی کنید؛ کولرهای کوچک مناسب خانه‌های کوچک و کم وسعت است و کولرهای بزرگ مناسب ساختمان‌های چند طبقه و بزرگ هستند. در واقع به این کار تعریف ظرفیت نیز می‌گویند. که برحسب CFM که برابر فوت مربع بر دقیقه می‌باشد، است.
*زاویۀ آفتاب ساختمان را در نظر داشته باشید. کولرها باید در سایه نصب شده و یا برایشان سایه‌بانی ایجاد و نصب شود.
*مخارج و هزاین خرید کولر را به خوبی مورد بررسی قرار داده و بنابر نیاز و سرمایه خود نسبت به خریداری کولر اقدام کنید.
اقداماتی برای کاهش مصرف انرژی کولر آبی
- همانطور که پیشتر نیز گفتیم، هر وسیله الکتریکی دارای یک برچسب انرژی است که به ترتیب از (A,B,C,D,…) آغاز می‌شود. هرچه برچسب انرژی یک دستگاه به حرف A نزدیکتر باشد، میزان انرژی مصرفی آن وسیله کمتر و به صرفه‌تر است. پس در انتخاب خود در خرید نوع کولر دقت فرمایید.
- هرچه کانال کولر تعبیه شده کوتاه‌تر باشد، میزان انرژی مصرفی کمتر خواهد بود.
- هنگام روشن کردن کولر و شروع فعالیت دستگاه، حدالامکان در و پنجره‌ها را ببندید تا از هدر رفتن انرژی مصرفی و خروج هوا به بیرون جلوگیری شود.
- درجه کولر را روی آهسته قرار دهید تا کولر به آرامی کار خود را انجام دهد و تحت فشار نباشد.
- ایجاد سایه‌بان برای کولر یا قرار دادن کولر در سایه، از داغ شدن بیش از حد دستگاه جلوگیری کرده و سودمند است.
- روغن‌کاری به موقع دستگاه، طریقۀ فعالیت دستگاه را بهبود می‌بخشد.
- از بین بردن رسوبات داخل دستگاه نیز عملکرد آن را بهتر می‌کند.
اقداماتی برای مراقبت از کولرهای صنعتی
- کولر بر روی پایۀ مناسب قرار دهید.
- پیش از انتقال و نصب کولر به این مورد توجه داشته باشید که آیا کولر از در ورودی پشت‌بام امکان ورود دارد یا نه؟
- بهتر است کولرهای صنعتی در فضای آزاد باشند، زیرا در محیط بسته قادر به فعالیت نبوده و خطرناک هستند.
- نصب ترموستات برای موتور به کاهش مصرف انرژی دستگاه کمک می‌کند.
در پایان از برندهای با کیفیت مطلوب و قیمت مناسب در بازار می توان به آبسال،برفاب، سپهرالکتریک و کاوه کویر اشاره کرد.
